Służebność przesyłu można ustanowić na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego, który zamierza wybudować lub którego własnością są już urządzenia przesyłowe. Co jednak w sytuacji, gdy należą one do gminy?

Jednym z zadań własnych gminy jest realizacja obowiązków związanych z gospodarką wodno-kanalizacyjną. Pozwala na to rozbudowana sieć urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, które również należy uznać za urządzenia przesyłowe. Działalność w zakresie zbiorowego zaopatrywania w wodę i odprowadzania ścieków gmina może prowadzić w szczególności w formie zakładu budżetowego. Tymczasem nieruchomość, na której znajdują się lub mają powstać urządzenia przesyłowe można obciążyć służebnością przesyłu zgodnie z brzmieniem art. 305(1) k.c. na rzecz przedsiębiorcy. Pod pojęciem tym należy natomiast rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Stąd pojawia się pytanie, czy służebność przesyłu można ustanowić również na rzecz gminy albo przywołanego zakładu budżetowego.

Niestety Sąd Najwyższy nie udzielił na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi. Odpowiada na nie jednak doktryna. Gerard Bieniek (por. G. Bieniek, Urządzenia przesyłowe. Problematyka prawna, LexisNexis, Warszawa 2008) wskazał, że: „Uprawnioną do służebności przesyłu może być także gmina, jeśli urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne są jej własnością i prowadzi ona działalność w zakresie zbiorowego zaopatrywania w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków przez wyodrębniony zakład budżetowy”.

Możliwość ustanowienia na rzecz gminy służebności przesyłu potwierdza także Bartosz Rakoczy (por. B. Rakoczy, Służebność przesyłu w praktyce, LexisNexis, Warszawa 2012) który twierdzi, że: „W konsekwencji służebność przesyłu nie może być ustanowiona na rzecz zakładu budżetowego, a jedynie na rzecz jednostki organizacyjnej mającej osobowość prawną. W wypadku zakładu budżetowego wykonującego zadania z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, będzie to gmina”.

Takie stanowisko zajmuje również Piotr Lewandowski (por. P. Lewandowski, Służebność przesyłu w prawie polskim, Wolters Kluwer, Warszawa 2014), którego zdaniem: „Służebności przesyłu nie można ustanowić na rzecz zakładu budżetowego, a jedynie i wyłącznie na rzecz jednostki organizacyjnej mającej osobowość prawną. Taką jednostką może być gmina”.