Spółka cywilna nie może we własnym imieniu nabywać praw, w tym własności nieruchomości i innych praw rzeczowych, co oznacza, że nie może też być uznana za podatnika podatku od nieruchomości.

Wniosek powyższy wynika z wyroku NSA z 29.01.2016 r., II FSK 3264/13. Sąd II instancji zakwestionował stanowisko sądu wojewódzkiego, zakładające, że wśród podmiotów, na których spoczywa obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości ustawodawca wyodrębnił w sposób wyraźny i jednoznaczny spółki nieposiadające osobowości prawnej, do których zalicza się między innymi spółki cywilne.

Jak bowiem argumentował NSA, budowanie koncepcji o podmiotowości podatkowej w zakresie podatku od nieruchomości spółki cywilnej, tylko na tej podstawie, że w ustawodawca w art. 3 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, wymieniając podmioty będące podatnikami, zaliczył do nich również "jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej", jest niepełne, ponieważ nie uwzględnia całej treści przepisu. Użyty w tym przepisie zwrot "będące" sprawia, że wyszczególnione w nim kategorie podmiotowe są podatnikami podatku od nieruchomości, jeżeli jednocześnie są m.in. właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych (pkt 1). W przypadku spółek nieposiadających osobowości prawnej, koniecznym dla przypisania im statusu podatnika podatku od nieruchomości, jest wystąpienie więzi prawnej takiej spółki z nieruchomością, w postaci: prawa własności (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy); posiadania samoistnego (pkt 2), użytkowania wieczystego (pkt 3) albo posiadania w warunkach określonych w art. 3 ust. 1 pkt 4 tej ustawy.

Nie ulega natomiast wątpliwości – wywodził NSA – że spółka cywilna nie może we własnym imieniu nabywać praw, w tym własności nieruchomości i innych praw rzeczowych. Właścicielami nieruchomości są, na zasadach współwłasności łącznej, jej wspólnicy, a więc to im przysługuje status strony w postępowaniu podatkowym (także sądowoadministracyjnym).

W omawianym wyroku podzielono pogląd i argumentację zawartą w postanowieniu NSA z dnia 16 grudnia 2014 r., sygn. akt II FSK 2985/12. W orzeczeniu tym sąd kasacyjny stwierdził m.in., że "wniesiona do spółki (cywilnej) własność nieruchomości staje się wspólnym majątkiem wspólników (art. 863 k.c.). Jest to specyficzna forma wspólności łącznej przysługująca wszystkim wspólnikom. Prawo własności nieruchomości przysługuje zatem wspólnikom spółki cywilnej w ramach wspólności łącznej. Jeżeli spółka cywilna nie może być właścicielem nieruchomości, to nie może być podatnikiem podatku od nieruchomości. Obowiązek podatkowy ciąży bowiem na właścicielu (współwłaścicielach) nieruchomości. Tak więc zasadnicze znaczenie w sprawie miała kwestia określenia właściciela nieruchomości. Nie można w żadnym razie przyjmować, że jest nim zarówno spółka cywilna (majątek spółki), jak i jej wspólnicy (majątek wspólny wspólników). Przyjęcie założenia, że dana nieruchomość stanowi równocześnie majątek spółki, jak i majątek wspólny wspólników, prowadzi do tego, że są dwaj właściciele tej samej rzeczy, tj. spółka oraz jej wspólnicy.

Współwłaścicielami w ramach wspólności łącznej, np. działki gruntu, mogą być jedynie wspólnicy spółki cywilnej (osoby posiadające podmiotowość prawną), a nie umowa tych osób dotycząca prowadzenia wspólnie działalności gospodarczej (umowa spółki cywilnej). Spółka cywilna nie jest bowiem niczym innym niż umownym stosunkiem zobowiązaniowym, w którym wspólnicy zobowiązują się do świadczenia polegającego na dążeniu do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego (art. 860 § 1 k.c.)".

Jak podkreślił NSA, adresatami decyzji podatkowej winni więc być wszyscy odpowiedzialni solidarnie współwłaściciele (współposiadacze), bez względu na to, czy i w jaki sposób wywiązują się z ciążących na nich zobowiązań podatkowych. Wszyscy współwłaściciele (współposiadacze) muszą być w związku z tym wskazani w decyzji z imienia i nazwiska. Podobny pogląd prezentowany jest również w piśmiennictwie. Wyraźnie akcentuje się, że "jeżeli spółka cywilna nie jest właścicielem nieruchomości, to nie może być podatnikiem" (por. L. Etel, Podatek od nieruchomości. Komentarz, LEX 2012, komentarz do art. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).

Odmiennie natomiast wygląda sytuacja prawna osobowych spółek prawa handlowego (spółki jawnej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej i partnerskiej). Stosownie do art. 8 § 1 Kodeksu spółek handlowych spółki takie mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane.

_________________________________________________________________________

Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?

Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.