Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że niedopuszczalne jest łączenie mandatu radnego z wykonywaniem funkcji ławnika.

Wyrokiem z dnia 7 marca 2017 r.  (sygn. II OSK 41/17), Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną skarżącej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy w sprawie ze skargi na zarządzenie zastępcze wojewody w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego gminy.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Pismami z dnia 8 października 2015 r., Radny Rady Powiatu oraz Radni Rady Miejskiej wystąpili do Wojewody o podjęcie działań nadzorczych wobec Rady Miejskiej w sprawie łączenia przez radną Rady Miejskiej mandatu radnego z jednoczesnym wykonywaniem funkcji ławnika sądowego.  Radna, w trakcie trwania kadencji ławnika uzyskała mandat radnego. Nie zachowała 3-miesięcznego terminu na zrzeczenie się funkcji ławnika. Po rozpoznaniu sprawy, Wojewoda wezwał Radę Miasta do podjęcia uchwały w przedmiocie wygaśnięcia mandatu skarżącej. Rada przegłosowała stanowisko o odstąpieniu od podejmowania działań zmierzających do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu. W rezultacie zbadania sprawy, Wojewoda zarządzeniem zastępczym stwierdził wygaśnięcie mandatu radnej w związku z jednoczesnym wykonywaniem funkcji ławnika.

W związku z powyższym, radna Rady Miejskiej zaskarżyła zarządzenie zastępcze Wojewody do WSA w Bydgoszczy, zarzucając rozstrzygnięciu nietrafność przyjęcia, że zostały spełnione przesłanki umożliwiające jego wydanie, pominięcie dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, niewyjaśnienie wszystkich istotnych elementów stanu faktycznego, przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów oraz niepouczenie radnych miejskich o zakazie łączenia funkcji ławnika z funkcją radnego miejskiego. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego zarządzenia.  

WSA w Bydgoszczy, wyrokiem z dnia 27 lipca 2016 r. (sygn. akt: II SA/Bd 575/16),  oddalił skargę z uwagi na brak uprawdopodobnienia zarzutów oraz niewskazanie konkretnych faktów wskazujących na powołane naruszenia.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia, Sąd I instancji, powołując się na przepisy ustaw: Kodeks wyborczy, Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz na przepisy ustawy o samorządzie gminnym, wskazał, że w przypadku niepodjęcia przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uchwały w przedmiocie wygaśnięcia mandatu radnego, wojewoda wyznacza 30-dniowy termin na podjęcie takiej uchwały. W przypadku dalszej bezczynności organu, wojewoda wydaje zarządzenie zastępcze po zawiadomieniu ministra właściwego ds. administracji publicznej. Sąd I instancji zwrócił również uwagę, iż wojewoda nie może odstąpić od wydania takiego rozstrzygnięcia w przypadku stwierdzenia złamania przez radnego ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych funkcji.

Sąd I instancji odniósł się również do zarzutu braku pouczenia skarżącej o zakazie łączenia mandatu radnego z wykonywaniem funkcji ławnika i uznał go za niezasadny, motywując swoje stanowisko brakiem usprawiedliwienia dla nieznajomości odpowiednich regulacji przez osobę pełniącą funkcję radnego.

Od powyższego wyroku skarżąca wniosła skargę kasacyjną. Domagała się uchylenia w całości wyroku WSA, rozpoznania sprawy przez NSA oraz wydania wyroku reformatoryjnego. Zarzuciła Sądowi I instancji naruszenie przepisów postępowania poprzez pominięcie niektórych zarzutów podniesionych w skardze oraz niewyjaśnienie stanowiska będącego podstawą rozstrzygnięcia.

W rezultacie rozpoznania skargi, NSA nie uznał podstaw kasacyjnych za usprawiedliwione.

Uzasadniając zajęte stanowisko, NSA zgodził się z WSA, że w przypadku złamania zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych funkcji dochodzi do wygaśnięcia mandatu radnego z mocy prawa. Wskazał, iż w rozpoznawanej sprawie, skarżąca naruszyła ów zakaz. Objęła mandat radnego, pełniąc równocześnie funkcję ławnika, której nie zrzekła się w terminie 3-miesięcznym od dnia złożenia ślubowania. NSA podzielił stanowisko Sądu I instancji, że organ stanowiący powinien podjąć uchwałę o stwierdzeniu wygaśnięcia mandatu radnego, a Wojewoda wydając zarządzenie w tym przedmiocie działał w jego zastępstwie.

NSA, odnosząc się do zarzutów skarżącej wskazał, że WSA prawidłowo przeprowadził kontrolę zaskarżonego aktu, a skarżąca w żaden sposób nie podważyła ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji. Również uzasadnienie wyroku zawiera wszystkie wymagane ustawowo elementy.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, przegłosowanie stanowiska Rady Miejskiej o odstąpieniu od podejmowania działań zmierzających do wygaśnięcia mandatu nie stoi na przeszkodzie wydaniu przez wojewodę zarządzenia zastępczego w tym przedmiocie. 

W konsekwencji zbadania przedstawionej sprawy, NSA nie znalazł usprawiedliwionych podstaw dla skargi kasacyjnej, ponieważ rozbieżność punktu widzenia Sądu ze stanowiskiem skarżącej nie oznacza, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie odpowiada wymogom ustawowym.