Zdaniem NSA, obowiązek organu udostępnienia stronie akt sprawy obejmuje również okres zawieszenia postępowania.

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2017 r. (sygn. II OSK 2772/15) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 sierpnia 2015r. (sygn. VII SA/Wa 2404/14) w sprawie ze skargi na postanowienie Wojewody Mazowieckiego w przedmiocie odmowy udostępnienia akt i umożliwienia sporządzenia kserokopii.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Prezydent Miasta postanowieniem z czerwca 2014 r. odmówił udostępnienia akt sprawy i sporządzenia ich kserokopii uzasadniając, że treść art. 73 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: kpa) daje prawo wglądu w akta i sporządzania z nich kopii wyłącznie stronom postępowania, a te nie zostały ustalone w sprawie przed zawieszeniem postępowania na wniosek inwestora.

Zgodnie z ustawą prawo budowlane istnieje obowiązek organu administracji architektoniczno-budowlanej ustalenia obszaru oddziaływania projektu, a tym samym ustalenia stron postępowania, w postępowaniu administracyjnym z wniosku o wydanie pozwolenia na budowę. Jednakże zdaniem organu w przypadku zawieszenia postępowania na wniosek inwestora ze względu na konieczność zmiany rozwiązań projektowych  brak jest możliwości określenia, w sposób niebudzący wątpliwości, kręgu podmiotów będących uczestnikiem powyższego postępowania przed jego podjęciem. W związku z powyższym Prezydent nie ustalił stron postępowania i nie udostępnił akt podmiotom składającym wniosek.

Na postanowienie Prezydenta zażalenie wniósł podmiot, któremu powyższym postanowieniem odmówiono dostępu do akt sprawy. W związku z powyższym zażaleniem Wojewoda Mazowiecki postanowieniem z września 2014 r. uchylił w całości postanowienie Prezydenta i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Zdaniem organu II instancji obowiązkiem organu I instancji, po wpływie wniosku o pozwolenie na budowę, było ustalenie kręgu stron niniejszego postępowania, zawiadomienia ich o wszczęciu postępowania oraz zapewnienie czynnego udziału w każdym stadium postępowania. Organ nie zgodził się z podstawą odmowy Prezydenta, że obszar oddziaływania obiektów może być ustalony dopiero po dostarczeniu przez inwestora kompletnej i poprawionej dokumentacji projektowej.

Skargę na powyższe postanowienie Wojewody złożyła Strona postępowania wnosząc o jego uchylenie, zarzucając prowadzenie postępowania, które zostało zawieszone. Zdaniem skarżącej postępowanie zawieszone może być kontynuowane dopiero po jego podjęciu, a to wymaga stosownego postanowienia organu. Brak takiego orzeczenia, uniemożliwia prowadzenie postępowania w jakimkolwiek zakresie.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko w sprawie.

Wyrokiem z 4 sierpnia 2015 r. o sygn. akt VII SA/Wa 2404/14 WSA w Warszawie oddalił skargę skarżącej. W ocenie WSA postanowienie Prezydenta zostało wydane z naruszeniem art. 102 kpa, ponieważ zostało wydane wówczas, gdy postępowanie główne było zawieszone. Zdaniem WSA postępowanie wpadkowe, o którym mowa w art. 73 kpa, nie mogło być rozstrzygnięte, ponieważ do chwili podjęcia postępowania głównego Prezydent nie może podjąć czynności wyjaśniających w celu wyznaczenia obszaru obiektu i tym samym ustalenia stron postępowania. 

Zatem Prezydent nie może wydać postanowienia przed podjęciem postępowania głównego i wyjaśnienia przymiotu strony wnioskodawców.

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2017 r. o sygn. akt II OSK 2772/15 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Strony postępowania od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

NSA potwierdził stanowisko sądu I instancji i wojewody stanowiące, że podstawowym obowiązkiem organu I instancji, po wpłynięciu wniosku o wydanie pozwolenia na budowę, było ustalenie kręgu stron postępowania i zapewnienie czynnego udziału każdej z nich. Odmowa udostępnienia akt sprawy nie może zostać skutecznie uzasadniona twierdzeniem organu o braku ustaleń odnośnie do interesu prawnego wnioskodawcy do występowania  w postępowaniu w charakterze strony.

Sąd II instancji nie zgodził się jednak z WSA w zakresie obowiązku udostępnienia akt sprawy. Zdaniem NSA prawo o którym stanowi art. 73 § 1 kpa może być realizowane na każdym etapie toczącego się postępowania administracyjnego – także w okresie jego zawieszenia czy po jego zakończeniu. Jako że prawo wglądu do akt nie jest czynnością procesową zmierzającą do załatwienia sprawy, nie kłóci się ono z art. 102 kpa, który stanowi o braku możliwości podejmowania przez organ czynności procesowych za wyjątkiem tych, które są niezbędne celem zabezpieczenia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnych szkód dla interesu społecznego. Zdaniem sądu prawo wglądu do akt stanowi emanację prawa czynnego udziału strony w każdym stadium postępowania.

W związku z powyższym NSA stwierdzając, że zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu, na podstawie art. 184 ppsa oddalił skargę kasacyjną.