27 listopada 2017 r. w Dzienniku Ustaw została opublikowana zmiana ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Zgodnie z ustawą, wchodzi ona w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Trwający od końca września br., intensywny i szybki proces legislacyjny związany z nowelizacją ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków dobiegł końca. Przypomnijmy, pierwszy projekt nowelizacji ustawy opublikowano na stronach Rządowego Centrum Legislacji w dniu 22.09.2017 r.; 10 października 2017 roku Rada Ministrów przyjęła diametralnie zmieniony, w stosunku do wcześniejszego, projekt nowelizacji i tego samego dnia projekt został już wniesiony do Sejmu. Decyzja o pilnym skierowaniu projektu do rozpatrzenia przez Radę Ministrów spowodowała, że nie zostały zakończone konsultacje publiczne i opiniowanie projektu; nie uzyskano także opinii Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W konsekwencji, do projektu ustawy przedłożonego Radzie Ministrów, nie załączono raportu z konsultacji publicznych, opinii Ministra Spraw Zagranicznych w zakresie zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej oraz projektów aktów wykonawczych. Projekt nie został także rozpatrzony przez komisję prawniczą. Nie stanowiło to jednak przeszkód, by 11 października 2017 r. skierować projekt do I czytania na posiedzeniu Sejmu, aby następnie I i II czytanie odbyło się w dniu 26 października 2017 r., a III 27 października 2017 r. na posiedzeniu Sejmu. Wobec niewniesienia przez Senat poprawek do projektu ustawy, 13 listopada ustawę przekazano do podpisu Prezydentowi RP. Nowelizacja ustawy została przez Prezydenta podpisana 22 listopada 2017 r.

Taryfy za wodę i ścieki w rękach organu regulacyjnego

Kluczową z wprowadzonych zmian jest powołanie organu regulacyjnego nad realizacją zadań z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, który przejmie szereg kompetencji z zakresu gospodarki wodno-ściekowej przysługujących dotąd gminom.  W świetle przyjętych regulacji, zadaniem tego organu będzie opiniowanie projektu regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków, zatwierdzanie taryf za wodę i ścieki, rozstrzyganie sporów między pwik, a odbiorcami usług, wymierzanie kar pieniężnych, zbieranie i przetwarzanie informacji dotyczących przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w szczególności obliczanie i publikowanie informacji o średnich cenach dostawy wody i odbioru ścieków, a także sporządzanie i publikowanie raportów dotyczących warunków wykonywania działalności w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków.

Z racji przyjętego tempa w projektowaniu i uchwalaniu przedmiotowych regulacji, do czasu wejścia w życie nowego Prawa wodnego, a zatem do 31 grudnia 2017 r., zadania organu regulacyjnego, o których mowa w przepisach ustawy, wykonywać ma Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Od 1 stycznia 2018 r., a zatem od chwili wejścia w życie nowego Prawa Wodnego, Prezes Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie albo właściwi dyrektorzy RZGW wstąpią, zgodnie ze swoją właściwością, w miejsce Prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej, do postępowań administracyjnych wszczętych i do tego momentu niezakończonych.

Regulowane Taryfy –  decyzja regulatora, a nie uchwała rady gminy o zatwierdzeniu taryfy

W kontekście przyjętych regulacji uwzględnić trzeba regulacje dotyczące zatwierdzania taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. W świetle zaakceptowanych rozwiązań, organ regulacyjny, w terminie 45 dni od otrzymania od przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego wniosku o zatwierdzenie taryfy, nie tylko oceni projekt taryfy pod względem zgodności z przepisami ustawy oraz Prawem wodnym, ale także przeanalizuje zmiany warunków ekonomicznych wykonywania przez pwik działalności gospodarczej, w tym marżę zysku oraz zweryfikuje koszty pod względem celowości ich ponoszenia – w celu zapewnienia ochrony interesów odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen. Przypomnienia wymaga, iż pwik określać będą taryfy na okres 3 lat, a nie jak dotąd na okres 1 roku.

Jeżeli wynik ww. oceny, weryfikacji lub analizy będzie negatywny, organ regulacyjny odmówi, w drodze decyzji, zatwierdzenia taryfy oraz zobowiąże pwik w tej decyzji, w zakreślonym terminie,  do przedłożenia poprawionego projektu taryfy, wskazując przy tym elementy projektu taryfy lub uzasadnienia wymagające poprawienia. Jeżeli wynik wspomnianej oceny, weryfikacji lub oceny będzie pozytywny, organ regulacyjny zatwierdzi taryfę w drodze stosownej decyzji. Za wydanie pozytywnej decyzji pwik zobowiązane będzie uiścić opłatę w wysokości 500 zł, na rachunek bankowy organu regulacyjnego, w terminie 14 dni od dnia, w którym ww. decyzja stała się ostateczna. W świetle przyjętych rozwiązań, stronami postępowania w sprawach wydawania decyzji dotyczących zatwierdzenia (bądź odmowy zatwierdzenia) taryf są pwik oraz właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta). Podkreślić trzeba, iż tego rodzaju postępowania toczyć się będą zgodnie z procedura określoną w kodeksie postepowania administracyjnego. Ostatecznie zatwierdzona taryfa wchodzić będzie w życie po upływie 7 od dnia dokonania ogłoszenia. Pamiętać należy, iż ogłoszenia taryfy dokonuje na stronie BIP organ regulacyjny. Właściwy wójt (burmistrz, prezydent miasta) zamieszcza zatwierdzona taryfę na stronie BIP właściwej gminy; a pwik zamieszcza zatwierdzoną taryfę na swojej stronie internetowej lub udostępnia ja w punktach obsługi klientów.

Będą taryfy „tymczasowe”

Z treści ustawy wynika, iż w sytuacji, kiedy wynik oceny wniosku taryfowego, weryfikacji lub analizy, dokonanej przez regulatora, będzie negatywny z powodu warunków ekonomicznych wykonywania przez pwik działalności gospodarczej, wskazujących na konieczność obniżenia cen i stawek opłat poniżej cen i stawek zawartych w projekcie taryfy, a pwik nie przedłoży w terminie określonym w uprzednio wydanej decyzji negatywnej, poprawionego projektu taryfy lub poprawionego uzasadnienia, organ regulacyjny określi tymczasową taryfę. W takiej sytuacji organ wyda decyzję, w której określi taryfę uwzględniającą warunki ekonomiczne wykonywania działalności przez pwik, przy zapewnieniu pokrycia uzasadnionych kosztów tego przedsiębiorstwa.

Regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków

Zgodnie z uchwalonymi regulacjami, na podstawie projektów regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków opracowanych przez pwik, rada gminy zobowiązana będzie przygotować projekt regulaminu, a następnie przekazać go do zaopiniowania  przez organ regulacyjny. W świetle nowych rozwiązań, regulator będzie w ciągu miesiąca opiniował taki projekt regulaminu i wydawał w tym zakresie opinię, w drodze zaskarżalnego postanowienia. Wydawana przez organ regulacyjny opinia nie będzie miała charakteru wiążącego. Zgodnie z przyjętymi przepisami, rada gminy zobowiązana będzie przekazać wojewodzie uchwałę w sprawie regulaminu wraz z przedstawioną opinia organu regulacyjnego.

„Newralgiczne” przepisy przejściowe

Nieubłagany upływ czasu, w tym przyjęty przez ustawodawcę bardzo krótki okres vacatio legis ustawy sprawia, że już dziś podjąć należy szereg działań przygotowawczych, w tym szczególnie tych wskazanych w przepisach przejściowych.

W świetle powyższego szczególnie należy wskazać na obowiązek wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przekazania organowi regulacyjnemu dokumentacji dotyczącej pozostających w toku postępowań o zatwierdzenie taryfy, w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy.

Pamiętać trzeba, że taryfy zatwierdzone przez radę gminy przed wejściem w życie nowych przepisów, zachowają moc tylko przez 180 dni, licząc od daty wejścia w życie ustawy. Obowiązkiem pwik będzie przekazanie organowi regulacyjnemu nowego wniosku o zatwierdzenie taryfy w terminie 90 dni przed upływem ww. okresu 180 dni.

Niezależnie od powyższego, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie omawianej nowelizacji, obowiązkiem pwik jest opracowanie i przedstawienie radom gmin projektów regulaminów dostarczania wody i odprowadzania ścieków.  Po upływie 2 miesięcy od otrzymania ww. projektów przez radę i dokonaniu ich stosownej analizy, rada gminy ma obowiązek przekazać projekt nowego regulaminu do organu regulacyjnego celem zaopiniowania. Dotychczasowe regulaminy dostarczania wody i odprowadzania ścieków obowiązywać mają do dnia wejścia w życie nowych regulaminów.

W myśl projektowanych założeń, ustawa wejść ma w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.