W dniu 5 października 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności gruntów. Wskazany akt wprowadza określone obowiązki dla organów administracji.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 wskazanej ustawy, z dniem 1 stycznia 2019 r. prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe przekształca się w prawo własności tych gruntów. Jednocześnie, autorzy projektu wskazali, że w świetle ustawy przez grunty zabudowane na cele mieszkaniowe należy rozumieć nieruchomości zabudowane wyłącznie:

1) budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi, lub

2) budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi, w których co najmniej połowę liczby lokali stanowią lokale mieszkalne, lub

3) budynkami, o których mowa w pkt 1 lub pkt 2, wraz z budynkami gospodarczymi, garażami, innymi obiektami budowlanymi lub urządzeniami budowlanymi, umożliwiającymi prawidłowe i racjonalne korzystanie z budynków mieszkalnych.

Nowe przepisy wyznaczają określone obowiązki dla organów administracji publicznej. Ustawa precyzuje, że podstawę ujawnienia prawa własności gruntu w księdze wieczystej oraz ewidencji gruntów i budynków będzie stanowiło zaświadczenie potwierdzające przekształcenie, wydawane m.in. przez starostę wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej – w przypadku gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa, a także przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zarząd powiatu albo zarząd województwa – w przypadku gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego. Wskazane zaświadczenia w/w organy będą wydawały z urzędu nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia przekształcenia albo na wniosek właściciela w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania takiego wniosku.

Omawiane zaświadczenie powinno zawierać informacje dotyczące oznaczenia nieruchomości gruntowej lub lokalowej, według ewidencji gruntów i budynków oraz ksiąg wieczystych prowadzonych dla tych nieruchomości.

W zaświadczeniu potwierdza się przekształcenie oraz informuje o obowiązku wnoszenia rocznej opłaty przekształceniowej, wysokości i okresie wnoszenia tej opłaty, a także możliwości wniesienia jednorazowej opłaty za przekształcenie i zasadach jej wnoszenia. Jeżeli właściciel nieruchomości nie zgadza się z zawartą w zaświadczeniu informacją o wysokości i okresie wnoszenia opłaty, może złożyć do właściwego organu, w terminie 2 miesięcy od dnia doręczenia zaświadczenia, wniosek o ustalenie wysokości lub okresu wnoszenia tej opłaty w drodze decyzji. W zaświadczeniu powinno znajdować się pouczenie o możliwości złożenia w/w wniosku przez właściciela.

Jako że omawiane zaświadczenie stanowi podstawę wpisu w dziale III księgi wieczystej roszczenia o opłatę, w odniesieniu do każdoczesnego właściciela nieruchomości, to właściwy organ będzie przekazywał omawiane zaświadczenie do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej, w terminie 14 dni od dnia jego wydania. W przypadku przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntu zabudowanego budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym w prawo własności tego gruntu na rzecz cudzoziemca termin na przekazanie zaświadczenia ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, wynosi 7 dni od dnia jego wydania.

Jednocześnie, na gruncie nowej ustawy właściwy organ będzie miał obowiązek doręczyć zaświadczenie dotychczasowym użytkownikom wieczystym na adresy wskazane w ewidencji gruntów i budynków lub inne adresy, na które przed dniem przekształcenia doręczano korespondencję dotyczącą użytkowania wieczystego. Ustawa precyzuje, że doręczenie zaświadczenia na takie adresy uważa się za dokonane.

Ustawa stanowi, że przekształcenie ma być odpłatne. Wysokość opłaty będzie równa wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, która obowiązywałaby w dniu przekształcenia i ma być wnoszona przez okres 20 lat, licząc od dnia przekształcenia. Co do zasady opłatę należy wnieść do dnia 31 marca każdego roku. Jednakże, na wniosek złożony nie później niż 14 dni przed dniem upływu terminu płatności właściwy organ będzie mógł rozłożyć opłatę na raty lub ustalić inny termin jej wniesienia, nieprzekraczający danego roku kalendarzowego. Właściciel gruntu w każdym czasie trwania obowiązku wnoszenia opłaty będzie mógł zgłosić właściwemu organowi na piśmie zamiar jednorazowego jej wniesienia w kwocie pozostającej do spłaty.

W przypadku wniesienia opłaty jednorazowej za przekształcenie gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa, osobom fizycznym będącym właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych lub spółdzielniom mieszkaniowym będzie przysługiwała bonifikata od tej opłaty. Jej wysokość – uregulowana procentowo w ustawie – będzie uzależniona od tego w którym roku od przekształcenia zostanie ona uiszczona. W przypadku wniesienia opłaty jednorazowej za przekształcenie gruntu stanowiącego własność jednostki samorządu terytorialnego, właściwy organ będzie mógł udzielić omawianym podmiotom bonifikaty od tej opłaty na podstawie uchwały właściwej rady albo sejmiku.

Po wniesieniu wszystkich opłat albo opłaty jednorazowej właściwy organ będzie wydawał z urzędu, w terminie 30 dni od dnia wniesienia opłat albo opłaty jednorazowej, zaświadczenie o wniesieniu opłat albo opłaty jednorazowej, które właściciel gruntu będzie załączał do wniosku o wykreślenie w dziale III księgi wieczystej wpisu roszczenia o opłatę.

Treść ustawy dostępna jest na stronie internetowej Sejmu RP.