Rozbieżne stanowiska sądów administracyjnych w sprawie nieselektywnej zbiórki odpadów koncentrują się wokół pytania, jaką liczbę stwierdzonych przypadków niesegregowania odpadów, można uznać za uporczywe nieprzestrzeganie zasad segregacji.

Zastosowanie podwyższonej stawki opłaty

W przypadku stwierdzenia przez podmiot odbierający odpady komunalne niedopełnienia przez właściciela nieruchomości obowiązku segregacji odpadów, podmiot odbierający przyjmuje je jako niesegregowane odpady komunalne. O fakcie stwierdzenia takiego zdarzenia podmiot, zgodnie z art. 6ka ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, zobowiązany jest powiadomić wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, a także właściciela nieruchomości.

W oparciu o takie zawiadomienia wójt, burmistrz lub prezydent miasta wszczyna postępowanie, w sprawie określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

Następnie w drodze decyzji wójt, burmistrz lub prezydent miasta, określa wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi za miesiąc lub miesiące, a w przypadku nieruchomości, na której znajduje się domek letniskowy, lub innej nieruchomości wykorzystywanej na cele rekreacyjno-wypoczynkowe  okres danego roku, w których nie dopełniono obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych, stosując wysokość stawki opłaty podwyższonej, o której mowa w art. 6k ust. 3 ww. ustawy.

Rozbieżność orzecznictwa

Sądy administracyjne orzekają w tym zakresie niejednolicie.

W tym miejscu nasuwa się pytanie, jaką ilość stwierdzonych przypadków niesegregowania odpadów można uznać za wielokrotną?

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, w wyroku z dnia 21 września 2021 roku (sygn. I SA/Gd 760/21) określił, że wszystko zależy od nieruchomości z jakiej odpady zostały odebrane. Sytuacja ma się inaczej, jeśli chodzi o niewielkie obiekty mieszkalne, gdzie wywóz odpadów odbywa się raz w tygodniu, a w przypadku odpadów takich jak szkło, nawet raz w miesiącu, a inaczej jeśli chodzi o budynki wielomieszkaniowe, gdzie wywóz odpadów odbywa się, ze zdecydowanie większą częstotliwością.

W przypadku niewielkich obiektów mieszkalnych, takich jak domy jednorodzinne, do zastosowania stawki opłaty podwyższonej wystarczy chociażby dwu lub trzykrotne stwierdzenie braku segregacji odpadów.

Natomiast w odniesieniu do budynków wielomieszkaniowych, należy udokumentować odpowiednio więcej przypadków nieselektywnego zbierania odpadów, szczególnie, gdy przypadki te nie zostały udokumentowane w krótkich odstępach czasowych, ale dzieliły je kilkudniowe okresy, podczas których nie zostały uprawdopodobnione żadne nieprawidłowości dotyczące segregacji odpadów.

W związku z powyższym, w ocenie sądu jednorazowe zgłoszenie o niesegregowaniu śmieci trudno uznać za niedopełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 6ka ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Takie samo stanowisko przedstawił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, w wyroku z dnia 12 października 2021 r. (sygn. I SA/Gd 722/21), zdaniem którego organ jest uprawniony do obciążenia strony skarżącej opłatą za gospodarowanie odpadami, jeżeli podmiot zobowiązany notorycznie narusza deklarowany obowiązek segregacji.

Stanowisko odmienne przedstawił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, w wyroku z dnia 4 marca 2021 r. (sygn. I SA/Sz 978/20).  Sąd podziela obecny w orzecznictwie sądów administracyjnych pogląd, że dla przyjęcia prawidłowej wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie ma znaczenia to, czy stwierdzone nieprawidłowości miały charakter incydentalny.

Z powyższym stanowiskiem zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. I SA/Gl 1067/18), podzielając pogląd WSA w Szczecinie, stanowiący o tym że nie ma znaczenia w sprawie to, czy stwierdzone nieprawidłowości miały charakter incydentalny.

Dodatkowo ww. stanowisko zostało zaakceptowane przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18 października 2018 r. (sygn. II FSK 984/18). W ocenie NSA wykazanie choćby jednego przypadku nieprzestrzegania przyjętej zasady segregacji odpadów pociąga za sobą obowiązek nałożenia na podmiot zainteresowany opłaty w stawce właściwej dla nieselektywnego zbierania odpadów.

Nowelizacja ustawy

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w uzasadnieniu do wyroku z dnia 21 września 2021 r. odwołał się do uzasadnienia projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw z 2019 roku. Zgodnie z treścią ww. uzasadnienia „niedopełnienie przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami określonymi w regulaminie będzie skutkowało zgłoszeniem tego faktu przez podmiot odbierający odpady komunalne do gminy, która w drodze decyzji nałoży na właściciela danej nieruchomości wyższą stawkę opłaty za odbiór odpadów komunalnych za miesiąc lub miesiące, w których nastąpiło naruszenie obowiązku ustawowego. Niedopełnienie obowiązku selektywnego zbierania odpadów dotyczy tych właścicieli nieruchomości, którzy nie chcą selektywnie zbierać odpadów i np. notorycznie w pojemnikach na odpady zmieszane umieszczają odpady, które powinny być gromadzone selektywnie w pojemnikach na papier, metale i tworzywa sztuczne, szkło oraz odpady ulegające biodegradacji. Nie dotyczy to natomiast sytuacji, kiedy w wyniku pomyłki o charakterze incydentalnym dany odpad zostanie zdeponowany do nieodpowiedniego pojemnika”.

Intencja ustawodawcy nie znalazła jednak odzwierciedlenia w uchwalonych przepisach, treść art. 6ka nie wskazuje jednoznacznie na ilość przypadków koniecznych dla zastosowania wyższej stawki opłaty za odbiór odpadów komunalnych, co w efekcie skutkuje rozbieżnością w orzecznictwie sądów administracyjnych i trudnościami w stosowani uchwalonych przepisów.

Podsumowanie

Kwestia incydentu w aspekcie nieselektywnej zbiórki odpadów pozostaje kwestią nierozstrzygniętą. Brak precyzyjnego sformułowania przez ustawodawcę treści przepisów powoduje rozbieżność orzecznictwa we wskazanym temacie, skutkujący istotnym problemami ze stosowaniem tych przepisów na poziomie samorządowym.