Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego przedsiębiorców. Przewiduje on istotne zmiany w Kodeksie postępowania administracyjnego, w tym w zakresie współpracy z organami władzy publicznej.

Wprowadzenie

Artykuł stanowi kontynuację cyklu publikacji poświęconych projektowanym zmianom w Kodeksie postępowania administracyjnego[1] zawartych w projekcie ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego przedsiębiorców, autorstwa Ministra Rozwoju i Technologii[2] oraz projektu ustawy z dnia 22 września 2022 r. (według stanu z dnia 31 marca 2023 r.) o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, autorstwa Ministra Sprawiedliwości[3].

Projektodawcy planują wprowadzenie następujących zmian w zakresie współpracy z organami władzy publicznej na gruncie k.p.a.:

1. w art. 7b k.p.a. dodanie zdania drugiego w brzmieniu: „W toku postępowania organy administracji publicznej mogą również współdziałać z organami władzy publicznej w zakresie i na zasadach określonych w zdaniu pierwszym.” (art. 1 pkt 1 projektu ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r.);
2. w art. 106 k.p.a., po § 1, dodanie § 1a w brzmieniu: „Organ załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska, przekazuje niezbędne dla zajęcia stanowiska odpisy akt sprawy albo akta sprawy. Odpisy akt sprawy prowadzonej na piśmie utrwalonym w postaci papierowej mogą zostać sporządzone w formie dokumentu elektronicznego” [art. 1 pkt 10 projektu ustawy z dnia 22 września 2022 r. (według stanu z dnia 31 marca 2023 r.)].

Uzasadnienia projektów ustawy – propozycje zmian

Ad. 1 W ocenie projektodawców obowiązujące przypisy k.p.a. nie odnoszą się do kwestii związanych z pozyskiwaniem dokumentów od innych organów niż organy administracji publicznej, podczas gdy prawidłowe ustalenie stanu faktycznego może być nierzadko uzależnione od konieczności pozyskania odpowiednich dokumentów od innych organów władzy publicznej.

Projektodawcy wskazali w uzasadnieniu projektu, że planowana nowelizacja ma na celu uzupełnienie zasad obecnie wynikających z k.p.a. W związku z tym intencją autorów projektu było, aby nowe brzmienie art. 7b k.p.a. przyczyniło się do pogłębienia i uszczegółowienia pozostałych zasad ogólnych k.p.a., w zakresie w jakim odnoszą się do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy.

Ad. 2 Autorzy projektu podkreślili, że dążąc do usprawnienia postępowania, proponuje się wprost sformułować obowiązek organu załatwiającego sprawę przekazania bez uprzedniego wezwania organowi współdziałającemu, w zależności od charakteru sprawy i zakresu dokumentów potrzebnych do zajęcia stanowiska, niezbędne odpisy z akt sprawy albo akta sprawy. Projektodawcy dodali, że  przekazanie odpisów akt sprawy nie powinno utrudniać zasadniczego postępowania oraz uniemożliwiać współdziałania z innymi organami (procedura ta często angażuje równolegle kilka organów) dopuszcza się by przekazaniu podlegały niezbędne odpisy akt (w tym w formie elektronicznej). W ocenie projektodawców, przekazanie odpisów akt organowi współdziałającemu ułatwi także ustalenia niezbędne dla zapewnienia prawidłowego biegu postępowania (np. co do stron, którym zapewnić należy udział w postępowaniu).

Komentarz do uzasadnienia projektu ustawy

Proponowane zmiany należy ocenić pozytywnie.

Organy administracji publicznej są obowiązane do współdziałania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy w niezbędnym do tego zakresie. Chodzi tu zatem o współdziałanie organu prowadzącego postępowanie administracyjne z innymi organami administracji publicznej, które mają informacje lub środki mogące przyczynić się do wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy administracyjnej. Ciężar wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy ciąży niewątpliwie na organie prowadzącym postępowanie, i to ten organ jest obowiązany podejmować inicjatywę współdziałania, zwracając się do odpowiednich organów administracji publicznej o udostępnienie posiadanych przez nie informacji, danych, które przyczynią się do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy. Udostępnianie danych, przekazywanie informacji i wyjaśnień oraz podejmowanie innych czynności w ramach współdziałania jest obowiązkiem organów administracji publicznej, chyba że stoją temu na przeszkodzie wyraźne przepisy prawa. Należy również przyjąć, że organ prowadzący postępowanie jest obowiązany zwracać się w tym celu do właściwych organów administracji publicznej z odpowiednimi wnioskami i żądaniami, jeżeli poweźmie przypuszczenie, że posiadane przez te organy dane i informacje lub inne środki mogą przyczynić się do „dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy”[4].

Nie bez znaczenia jest nakaz ustawodawcy wynikający z art. 7b k.p.a. Zgodnie z tym przepisem, w toku postępowania organy administracji publicznej współdziałają ze sobą w zakresie niezbędnym do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli oraz sprawność postępowania, przy pomocy środków adekwatnych do charakteru, okoliczności i stopnia złożoności sprawy[5]. NSA w wyroku z dnia 27 lutego 2018 r. wskazał, że „prawna doniosłość art. 7b k.p.a. polega na tym, że podnosi on do rangi zasady ogólnej nakaz współdziałania organów administracji w związku z potrzebą wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego sprawy, nie formalizując przy tym sposobów tego współdziałania. Można zatem przyjąć, że organy administracji są zobligowane do współdziałania ze sobą w każdym przypadku, gdy przyczyni się to do szybszego załatwienia sprawy”[6].

Projektowane zmiany odnoszące się do modernizacji instytucji współdziałania są przejawem instytucjonalizacji problematyki good goovernance na gruncie procedury administracyjnej[7]. Tym samym wpisują się one w nurt zwiększenia efektywności administracyji publicznej opartej na szybkości postępowania.

 

---

[1] Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 775 ze zm., dalej: k.p.a.).

[2] Projekt ustawy z dnia 13 kwietnia 2023 r.  o zmianie niektórych ustaw w celu ulepszenia środowiska prawnego i instytucjonalnego dla przedsiębiorców https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12371407/12964177/12964178/dokument616028.pdf [dostęp: 22.05.2023 r.].

[3] Projekt ustawy z dnia 22 września 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego (według stanu z dnia 31 marca 2023 r.)  https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12365452/katalog/12920901#12920901 [dostęp: 22.05.2023 r.].

[4] A. Wróbel, Art. 7b, [w:] Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania administracyjnego, M. Jaśkowska, M. Wilbrandt-Gotowicz, A. Wróbel (red.), LEX/el.

[5] Wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 lutego 2020 r., sygn. II SA/Wa 1590/19, LEX nr 3010367.

[6] Wyrok NSA z dnia 27 lutego 2018 r., sygn. II OSK 3116/17, LEX nr 2483486.

[7] M. Żak, O możliwych zastosowaniach idei good governance w naukach prawnych i praktyce prawniczej, „Państwo i Prawo” 201, nr 9, s. 53