Prawo Dla Samorządu

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z dnia 26 czerwca 2014 r. (sygn. akt K 13/12) umorzył postępowanie w przedmiocie zbadania zgodności art. 128 ust. 2 ustawy o finansach publicznych z art. 2, art. 7 i art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji RP.

Rada Miejska w dniu 27 września 2010 roku złożyła wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności art. 128 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 o finansach publicznych (Dz. U. z 2009, nr. 157, poz. 1240 z późn. zm.) [dalej także: u.f.p.] z art. 2, art. 7 i art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji RP. W uzasadnieniu wskazano, że obniżenie do 80% kosztów realizacji zadań własnych bieżących i inwestycyjnych spowodowało zwiększenie wydatków gmin na zadania, które poprzednio finansowane były w całości z budżetu państwa.

Gminy, zdaniem wnioskodawcy, uzyskują corocznie mniejsze przychody z tytułu podatków dochodowych od osób fizycznych i prawnych, a „ograniczenie wysokości możliwych dotacji powoduje zachwianie proporcji pomiędzy wysokości dochodów w stosunku do nałożonych uprzednio zadań”. W opinii wnioskodawcy przeznaczenie dochodów własnych na zadania objęte dotychczas dotacjami „prowadzi do braku możliwości wykonywania nałożonych zadań w sposób prawidłowy, samodzielny i kreatywny”, co skutkuje naruszeniem art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji RP.

Marszałek Sejmu pismem z dnia 26 lipca 2012 r. wniósł o stwierdzenie, że „art. 128 ust. 2 u.f.p. jest zgodny z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji, a w pozostałym zakresie o umorzenie postępowania ze względu na niemożność wydania wyroku”. W uzasadnieniu Marszałek Sejmu stwierdził, iż dotacje są tylko jednym z dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Finansowanie zadań własnych powinno odbywać się z dochodów własnych, a dotacje są tylko posiłkowym wsparciem. Gmina nie wykazała niezdolności do wykonywania zadań własnych spowodowanej obniżeniem dotacji. Marszałek Sejmu podkreślił, iż godny uwagi jest fakt, iż ustawodawca przewidział możliwość odmiennego uregulowanie tej kwestii w przepisach szczególnych.

Prokurator Generalny w piśmie z dnia 21 maja 2012 r. wskazał, iż w jego ocenie art. 128 ust. 2 u.f.p. jest zgodny z art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji RP, a w pozostałym zakresie podlega umorzeniu ze względu na niemożność wydania wyroku. Zdaniem Prokuratora Generalnego środki z dotacji nie muszą w całości pokrywać realizacji zadania. Zmiana ustawy o finansach publicznych spowodowała ograniczenie możliwości dotacji, jednak nie doprowadziło to do przerzucenia całości finansowania zadań własnych na budżet gminy.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z dnia 26 czerwca 2014 r. (sygn. akt K 13/12) umorzył postępowanie w przedmiocie zbadania zgodności art. 128 ust. u.f.p. z art. 2, art. 7 i art. 167 ust. 1 i 4 Konstytucji RP.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego ustawa o finansach publicznych nie stanowi podstawy jakiejkolwiek dotacji celowej na zadania własne. Ich podstawa prawna znajduje się każdorazowo w przepisach szczególnych. W ocenie Trybunału „Ustawodawca ma zatem możliwość podejmowania w ramach realizowanej polityki państwa decyzji o wprowadzeniu lub rezygnacji z dotacji celowej na realizację określonego zadania własnego gmin”.

Trybunał wskazał także, że „Przepis art. 128 ust. 2 u.f.p. adresowany jest do dysponentów środków budżetowych i wyznacza metodę ustalania wysokości dotacji na realizację zadań własnych”. Ponadto Trybunał podkreślił, iż przyznawanie dotacji odbywa się w oparciu o przepisy, które nie zostały zaskarżone we wniosku, jako przedmiot kontroli.

Precyzyjne oszacowanie kosztów konkretnych zadań jest w istocie bardzo trudne, gdyż wpływa na to wiele czynników ekonomicznych i społecznych. Trybunał wskazał jednoznacznie, iż wnioskodawca nie przeprowadził dowodów świadczących o niemożliwości pokrycia realizacji zadań własnych z dochodów własnych, co więcej „nie podjął próby wykazania, w jaki sposób skarżony stan prawny narusza gwarancje z art. 167 Konstytucji”. Wniosek uznany zatem został za niepełny i jako taki nie mógł podlegać ocenie Trybunału, gdyż brak jest powiązania z przepisami dotyczącymi konkretnych zadań własnych gmin. Z uwagi na brak uzasadnienia oraz szczególny charakter dotacji celowej Trybunał Konstytucyjny uznał zarzut niezgodności art. 128 ust. 2 u.f.p. za oczywiście bezzasadny, w następstwie czego umorzył postępowanie.

W stosunku do wzorców z art. 2 oraz art. 7 Konstytucji, w ocenie Trybunału, wnioskodawca nie przedstawił żadnych zarzutów niekonstytucyjności oraz nie wskazał, w jaki sposób mogło dojść do naruszenia ww. przepisów.

TK umorzył postępowanie w sprawie konstytucyjności zmniejszenia dotacji celowych dla gmin.