Prawo Dla Samorządu

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 lutego 2015 r. (sygn. V CSK 295/14) rozstrzygnął kwestię podstawy prawnej roszczeń jednostki samorządu terytorialnego w związku z dotacjami na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej oraz terminu ich przedawnienia.

Prezydent Katowic, działając jako starosta powiatu w ramach zadań zleconych z zakresu administracji rządowej w latach 2003-2007 gospodarował zabudowanymi nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa. Niestety dotacja celowa nie pokryła w całości kosztów ich utrzymania, mimo zaliczenia na nie wpływów z nieruchomości. W związku z tym Miasto wystąpiło przeciwko Skarbowi Państwa z roszczeniem o zapłatę kwoty ponad 5 mln zł z tytułu poniesionych kosztów utrzymania stanowiących własność pozwanego nieruchomości. Sąd I instancji uwzględnił powództwo, jednak na skutek apelacji pozwanego wartość zasądzonej na rzecz powoda kwoty została obniżona do ok. 3 mln zł. Skargę kasacyjną w niniejszej sprawie wniosły obie strony postępowania.

W związku z przedstawionym stanem faktycznym przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego były m.in. podstawa prawna roszczeń związanych z wykonywaniem przez jednostkę samorządu terytorialnego zadań zleconych z zakresu administracji rządowej nie pokrytych przez dotację celową oraz ich przedawnienia.

Podstawa prawna roszczeń związanych z dotacjami

Co do podstawy prawnej wskazanych roszczeń, Sąd Najwyższy potwierdził swoje dotychczasowe stanowisko (por. wyrok SN z dnia 10 lutego 2012 r., sygn. II CSK 195/11) wskazując, iż samodzielną podstawę dla wystąpienia z pozwem o zapłatę na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, której zlecono wykonanie zadań z zakresu administracji rządowej, gdy przekazana dotacja celowa nie zapewnia pełnego i terminowego wykonania tych zadań, stanowi art. 49 ust. 6 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tj. Dz. U. z 2015 r., poz. 513 ze zm., dalej jako: u.d.j.s.t.), bez potrzeby odwoływania się w tym zakresie do art. 417 k.c. regulującego odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. W aktualnie obowiązujących przepisach nie ma bowiem podstawy prawnej dla uznania obowiązku finansowania z dochodów własnych przez jednostkę samorządu terytorialnego zadań zleconych w sytuacji, gdy przekazane środki okazują się niewystarczające. W przypadku nieprzekazania dotacji celowej w sposób umożliwiający pełne i terminowe wykonanie zadań zleconych, jednostce samorządu terytorialnego przysługuje prawo dochodzenia w postępowaniu sądowym odpowiedniego świadczenia wraz z odsetkami w wysokości jak od zaległości podatkowych.

Przedawnienie roszczeń

Zdaniem Sądu Najwyższego, powiat w zakresie wykonywania zadań zleconych w postaci gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa nie działa jako przedsiębiorca, ale realizuje zadania wynikające z polityki państwa. Samo związane z tym roszczenie dotyczy natomiast rozliczenia pomiędzy dwoma podmiotami publicznymi kwot wydatkowanych w związku z wykonywaniem zadania zleconego. Nie ma żadnych argumentów uzasadniających przyjęcie, że stosunki łączące w tym zakresie Skarb Państwa i powiat mają charakter partnerstwa gospodarczego, które determinowałoby przyjęcie trzyletniego terminu przedawnienia. Roszczenie z art. 49 ust. 3 u.d.j.s.t. nie jest więc roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej, a w konsekwencji zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 118 k.c. ulega przedawnieniu w terminie dziesięciu lat.

W związku z powyższym Sąd Najwyższy nakazał Skarbowi Państwa uiścić na rzecz gminy kwotę ok. 2 mln zł, a tym samym jednoznacznie stwierdził, iż jednostka samorządu terytorialnego nie powinna pokrywać z własnego majątku kosztów utrzymania nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa.

Roszczenie JST związane z gospodarowaniem nieruchomościami Skarbu Państwa