Prawo Dla Samorządu

Z początkiem roku ustawodawca zwolnił z opodatkowania nieruchomości stanowiące własność gminy. Okazuje się, że zwolnienie, które miało wykluczyć płacenie przez gminy podatku „samym sobie” powoduje w praktyce dalsze wątpliwości.

Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, pozwalają (jak przyjmuje dominujący pogląd) do kręgu podatników zaliczać gminę jako właściciela określonego rodzaju nieruchomości. Zasadniczo w tym zakresie - oprócz wyłączenia z opodatkowania podatkiem od nieruchomści obiektów zajętych przez organy gminy – ustawodawca dotychczas nie przewidywał żadnego wyjątku. Powyższa konstrukcja powoduje, że gmina jako osoba prawna, posiadając jakikolwiek, określony w ustawie tytuł prawny do władania przedmiotem opodatkowania, obowiązana była uiszczać podatek, który jednocześnie stanowił jej dochód.

Obowiązek uiszczania przez gminę podatku „samej sobie”, postrzegany jest w doktrynie podatkowej oraz środkowiskach samorządowych jako zjawisko niekorzystne. Problem ten znajduje bowiem swoje bezpośrednie odzwierciedlenie w procedurach regulowanych ustawą o finansach publicznych - mianowicie negatywnie wpływa na wielkość subwencji ogólnej dla gminy (tylko niektóre gminy wykazywały z tego tytułu dochody).

Sytuacja ta, w efekcie powszechnie zgłaszanych zastrzeżeń, doczekała się, pozytywnego - jakby się wydawało - rozwiązania dla samorządów. Ustawodawca znowelizował przepisy o podatkach i opłatach lokalnych, zwalniając z opodatkowania nieruchomości stanowiace własność gminy. W konsekwencji grunty, budynki lub ich częsci, których gmina jest właścicielem oraz które nie są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy o swobodzie działalnosci gospodarczej) i nie zostały oddane w posiadanie innym podmiotom, korzystają z ustawowego zwolnienia z podatku od nieruchomości.

W praktyce okazuje się jednak, że zakładany przez ustawodawcę cel wprowadzonego zwolnienia w określonych okolicznościach nie może być osiągnięty. Przypomnieć w tym miejscu należy, że nowelizacja miała zaprzestać negatywnemu zjawisku płacenia przez gminy podatku samym sobie. Literalnie omawiane zwolnienie obejmuje natomiast wyłącznie nieruchomości stanowiące własność gminy, co oznacza, że poza jego zakresem pozostają nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa, od których gmina opłaca sama sobie podatek jako użytkownik wieczysty. Konstrukcja zwolnienia nie jest także zdolna objąć tych sytuacji, w których, mimo przejścia posiadania nieruchomości na inny podmiot, podatnikiem wciąż pozostaje gmina jako właściciel nieruchomości. Dzieje się tak w przypadku, gdy gmina jako właściciel niewyodrębnionych lokali mieszkalnych wynajmuje je osobom fizycznym. Jest to wyjątek od ogólnej zasady, wedle której przeniesienie posiadania przedmiotu opodatkowania stanowiącego własność gminy skutkuje przejęciem obowiązku podatkowego przez posiadacza nieruchomości (art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).

W konsekwencji zatem lokale stanowiące gminne zasoby mieszkaniowe, o ile nie stanowią odrębnych nieruchomości oraz zostały przekazane (oddane w najem) osobom fizycznym, nie korzystają z wprowadzonej przez ustawodawcę preferencji podatkowej (ponieważ są w posiadaniu innych niż gmina podmiotów). Co więcej, podlegają one opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, do którego uiszczenia obowiązana jest gmina, gdyż w opisanej sytuacji obowiązek podatkowy nie przechodzi na najemcę.

Wydaje się, że poruszany problem potencjalnie mógłby podlegać rozwiązniu przy pomocy wykładni celowościowej. Pozwlałaby ona sięgnąć do oczywistych zamierzeń ustawodawcy i w konsekwencji zwolnić z opodatkowania również te lokale mieszkalne, które stanowią własność gminy i zostały przekazane w posiadanie osobom fizycznym. Pamiętać jednak należy, że omawiany przepis (wprowadzając zwolnienie z opodatkowania) formułuje wyjątek od zasady powszechności opodatkowania, wobec to których w doktrynie oraz orzecznictwie dotychczas postulowano zakaz interpretacji rozszerzającej.

Powyższa analiza pozwala twierdzić, że wprowadzone zwolnienie nie do końca rozwiązuje problem obowiązku płacenia podatku przez gminy samym sobie. Omawiana regulacja ma w dużej mierze ograniczony charakter, przez co jedynie częściowo spełnia swą zakładaną funkcję. Z pewnością byłoby inaczej, gdyby Ministerstwo Finansów wsłuchało się w głos środowiska samorządowego i posłużyło się analogiczną jak w podatku rolnym generalną konstrukcją wyłączenia gmin z obowiązku podatkowego.

_________________________________________________________________________

Szukasz pomocy prawnej w opisanym przez nas zakresie?

Sprawdź naszą PROPOZYCJĘ.

Zwolnienie z opodatkowania nieruchomości gminnych – niektóre wątpliwości